Panis na de lata.

by Jullan C. Santos

Puwede kang dito magsimula. . .

May mga taong madaya tulad ko. Pero sa tingin ko lahat tayo gustong mandaya. ‘Onti nga lang ung may sapat na lakas ng loob umamin sa mundo o hindi pa lang talaga sila nakatungtong sa mundo.

January 11,2011

Stable vital signs

Nurse performs assesment

Intervention done

Respiratory rate = 42 breaths per minute

Heart rate = 145 beats per minute

BP 180/150mm/hg

Heart attack

Doctor enters the room

Mahirap mamatayan.

Totoo. Maaring hindi ko pa ito nadadama ng literal at kung puwede lang eh wag na muna. Pero base sa obserbasyon at mga kuwento. Putangina. Ayaw ko.

Pero ganon talaga. Wala kang magagawa. Tulad ng ham, spam, delata, at ang paborito kong manok. Lahat nagiging expired. Kahit ang tao.

Ang kaibahan nga lang eh ung expiration date. Kasi ang sa mga delata eh may definite na katapusan at pagkapanis. Pero ang tao, kahit gulay na siya hindi mo pa alam kung kelan ‘yan lalayas.

Pero meron din ditong mga exception to the rule. Mga ungas na nagapapapanis ng maaga. Tulad ni Nicolas Cage sa pelikula niyang Ghost Rider. Ni Houdinni nung nag magic siya sa glass water tank na sealed at ang mga taong 15 times uminom ng coke kahit may family history ng diabetes.

Nakakatuwa lang kasi yung mga delata. Mayroong 2013, 2011 at kung ano-anong date ng expiration. Pero kung umabot sila sa expiration nila at hindi sila nakain. Hindi ba nawalan na sila ng silbi? Kaya kung ako sa inyo kakainin ko sila bago pa man sila mapanis.

Isa pa. Kahit si Ghost Rider may nagagawa kahit kung ano-ano ang ginaagwa niya sa motor niya. Maging si Houdinni may na- acheieve bago siya malunod doon sa tanke niya. At oo pupusta ako ung mga may history ng diabetes eh may mga ginagawa din yang kung anu-ano. So masasabe ba nating ok lang ma-expire ng maaga basta nagawa mo na ang silbi mo? Minsan itatanong ko yan sa delata.

Napagalaman ko din na ang SPAM pala ay may taglay na 2100 kilo calories na maaring magbigay sa atin ng sapat na lakas para gumalaw sa isang buong araw. Ang lakas na ito ay maari nating gamitin upang manunog ng mga bahay. Magpakalunod sa tangke at uminom ng coke kada 15 minutes. Totoo kahit ano puwede. Kahit ano na tatatak. Kahit anong maaalala.

Kasi sa mundong napapanis. Ung maiiwan mo ung mahalaga. Sinubukan itong gawin ng mga sinaunang tao. Tulad ng mga paraon sa Ehypto. Ng mga Ifugao sa rice terraces. At ni Jullan Santos sa binabasa mo ngayon.

Maaari ring dito ka magsimulang magbasa. . .

Sa katapusan ng inilathala kong storya. Hindi ko alam kung bakit dito ka nagsimula or kung meron ngang dito magsisimulang magabasa. Pero kung meron man sa tingin ko pareho tayo. Tulad ko gusto mo ring mandaya. Gusto ko ding malaman agad ung ending. Mag-skip. Tumalon at kung saka-sakali may mabago. Kapatid ‘di man tayo tulad ni Houdinni na may naitatak na sa mundo. Or kung ikaw meron na hindi ko lang alam kung ano. Wala talagang short cut. Wala talagang easy way. Babalik at babalik ka sa taas ng storya ko. Para malaman at basahin mo.

Na ang nagyari nung January 11, 2011 kapag binasa mo simula sa taas (simula sa stable vital signs) ay magsasabi ng pagkamatay ng isang tao. Pero kung ito’y babaligtarin mo (basahin simula sa pagpasok ng doctor sa kuwarto) eh magiiba ang kuwento.

Saan ka man magsimula magbasa hindi na mahalaga. Sa taas man o baba. Malinis ka man maglaro o maduga. Promise. Basta nabuhay ka ok na. Basta may nabago ka masaya na. At pustahan tayo kahit shit ka pa. Pucha pag nawala ka. Sayo’y may aalala.

Ayan ang buhay. EXP Aug 2030

Lie to me.

by Joan L. Andres

Zygomaticus Major, ano daw?

Sorry na sa mala-nose bleed kong title pero para sa mga taong nasa medical field, o sige para narin sa mga taong masyadong curious sa buhay, siguro naman alam niyo kung ano yang nasa title ko. 2 words, English, tao (Pwede), bahagi ng katawan ng tao (Oo), sa taas, sa mukha (Oo), facial muscle ba ito? ZYGOMATICUS MAJOR!

Oo isa siyang facial muscle. At oo, ikaw na din ang Pinoy henyo. Talino mo ah? Ikaw na talaga!

Nagtataka ka na siguro kung bakit sa dinami dami ng pwedeng maisip na topic eh naisip ko pang pagusapan ang tungkol sa muscles ng mukha. Hindi, hindi ako maglelecture. Wala rin akong balak pa magsabi ng isa pang klase ng muscle. Nakakahiya baka mamali pa ako ng spelling.

Lie To Me TV Series Synopsis:

Imagine having the ability to tell whether or not someone is lying just by observing their facial or body movements -- would it be a blessing or a curse?

The Lightman Group, headed by Dr. Cal Lightman, work with law enforcement agencies all over the country to expose the truth in criminal investigations.

Specialists who each have their own unique ability in "deception detection" surround Dr. Lightman to uncover some the most heinous crimes ever committed.

While Lie to Me focuses on solving crimes, the series also delves into the deceptions these characters must deal with within their personal lives. Handling the truth isn't always an easy task to manage from the ones you love.

O hindi ba, sosyal? Pinoy henyo ka na, kaya mo pang basahin ang paggalaw ng isang tao. Non verbal cues ikaw nga. Takot ka? Deads ka lang kung ganyan kagaling ang nanay mo. Siguradong babawasan niya ng 50 pesos ang baon mo at magkakacurfew ka kahit pa sabihin mong napupunta sa pagpapaphotocopy ng notes ang pera mo at nalalate ka ng uwi dahil may group study kayo after class.

Magsabi ka ng totoo iho.

Baliw na baliw ako sa TV series na iyan. Napakahusay ng director at writer ng nasabing series. Sa unang season na napanood ko, ni isang beses ay hindi ko mahulaan ang mga salarin. Hindi ko mahulaan kung sino ang nagsasabi ng totoo. Napakahusay. Nakapaninindig balahibo, walang biro.

Napakagaling ng twist ng istorya. Hindi siya tulad ng ibang palabas na ay, alam mo na kung sinong pumatay, kilala mo na kung sino ang biktima, alam mo na na madadapa na siya sa tuwing hinahabol na siya ng papatay sa kanya. Madadapa pa siya habang tumatakbo with matching lingon sa likod sabay dapa at biglang nariyan na yung humahabol papatayin na siya pero hindi rin siya mapapatay kasi siya yung bida.

Sa husay ng twists at galing ng istorya hindi mo mapipigilang panoorin ang mga susunod na episodes. Nakakabaliw talaga.

Para naman matuwa ka, tuturuan kita kung paano magbasa ng mukha ng isang tao. Mahuhuli mo kung sila ba’y nagsisinungaling o hindi. Paalala: Wag ito ipapabasa sa mga magulang kung hindi, huli ka.

Ganyan ang mukha ng nanay mo kapag umuuwi ka ng gabi. Tandaan mong nakababa ang kilay at halos magdugtong na, nanlilisik ang mga mata at numinipis ang labi. Magtago ka at ‘wag mo na hayaang magsalita pa ang taong ganyan ang mukha. Galit na ‘yan kahit sabihin pa niyang “I’m fine.”

Ito naman ang mukha mo pag nakaharap ka sa salamin. Aminin mo na, kahit sabihin mong “Maganda ako.”, hindi mo maitatagong tumataas ang bibig mo at nagwriwrinkle ang nose mo. Sorry pero, tingin ka ulit sa salamin. The truth hurts. Loko lang.

Siguradong ito ang mukha mo kapag yung mukha ng nanay mo eh yung unang larawan na pinakita ko. Sigurado ako, ganyang ganyan kasi ganyan din ang mukha ko kapag naririrnig ko ang armalite ng nanay ko. Tandaan mo ang apat na sensyales na iyan.

Ito naman ang itsura ko ngayon dahil may nagbabasa ng mga sinusulat ko. Happiness. Sabi sa series na ito ang totoong happiness daw ay yung lalabas yung crow’s feet wrinkles. Basta may wrinkles. Hindi crinkles ah, masarap iyon pero hindi iyon.

Ilan lamang iyan sa napakaraming matututunan mo sa series na ito. Siguradong hindi ka makakaaral ng husto, kapag nasimulan mo ito. Pero diba, take risks! Malay mo, makaiwas ka sa galit ng nanay mo o mahanap mo yung nagnakaw ng pencil mo kanina.

Maari mong sabihing masaya ka pero ang mukha mo naman ay malungkot. Maaring mong sabihin na hindi ikaw ang kumain ng chocolate na nasa refrigerator pero may tinga ka naman na brown, este, may takot naman sa mukha mo noong mapagbintangan ka. Maari ka ring hindi magsalita sa kung ano ang nararamdaman mo pero hindi mo lang alam, nagsasalita na pala ang mga galaw mo. Kaya ng kahit na sino ang magsinungaling pero hindi mo kayang takpan ang microexpressions mo.

Magsabi ka na lang ng totoo diba?

Tandaan nating hindi lahat ng sinasabi ay totoo at hindi lahat ng totoo ay sinasabi.

Manood ka na. Sabayan mo ako.

Aliw.

by Naja B. Daria

Hanggang saan ang kaya mong ibigay para sa pamilya?

Hanggang saan ang kaya mong ibigay para kumita ng pera?

 

Patay sindi ang ilaw,

Habang ganda niya ay nakakasilaw.

 

Naghihiyawan ang mga kalalakihan,

Di magmakamayaw sa umaapaw na kasabikan.

 

Sa bawat papuri sa kanyang alindog,

Katawan ay siyang handog.

Upang matugunan ang libog,

Ng ibang kalalakihang hambog.

 

Paano nga ba makakaalis?

Kung ang pera ay mabilis.

 

Sa bawat ginhawang kapalit,

Buhay ay pumapait.

 

O Nena, ika’y nasadlak sa dusa

Bakit binenta mo iyong kaluluwa?

Dignidad nga ba ay wala na?

Tanong ng lipunang mapanghusga.

 

Ilang buwan na rin ang nakalipas.

Unti-unti nang lumubog si Nena sa mundong sa kanya ay wala ng hubog.

 

Ilang gabi na nga ang nagdaan.

Ilang bar na napasukan.

Ilang entablado na ang nasayawan.

At sa bawat tugtog kasabay ng aliw,

Batid ni Nena na siya ay mali.

Artikulo.

by Jullan C. Santos

Halos maga-alas onse na. Mainit, tila ba lalo pa nitong pinapaligalig ang aking isip-isip. Andito ako ngayon sa harapan ng aking kompyuter.
nakaupo habang pilit na hinihimay ang mga salitang nais kong ilakip sa aking maikling kuwento. Sa totoo lang sanay na ako sa paghahapit ng mga bagay na ganito. Sabi nga ng editor ko dapat raw ako sumali sa contest kung saan ay may time limit ang pagsusulat ng isang artikulo.
Hay, tingin ko kaya ko ‘yun. ‘Wag lang tungkol sa paksang nais kong isulat ngayon.

Masyado kasi itong malawak at komplikado. Madaming mga iba’t-ibang desisyon at pangyayari na hindi mo dapat ikumpara sa kung anu-ano. ’Ika nga ng aking guro, it is very subjective. Sa totoo lang hindi ko rin alam, hindi ko rin alam kung ano ba ang nararapat na isulat ko o dapat kung baguhin, o kung ano nga ba ang nais na basahin mo.

Eto pa! Malay ko ba kung may gagong bumabsa at tumatangkilik sa likha ko. O kung dapat ko bang isulat ang gusto ko o ang hilig mo.

Bakit nga ba ako naging manunulat? Sabi naman ng nanay ko walang pera dito. Nakakatuwa mang isipin pero simula pagkabata hanggang sa huling letra na iwan ko sa mundong ito, nagsulat pa din ako. Ikakamatay ko na ito. Kasi kahit minsan sa sobrang dami ng dapat kong isulat ay hindi ako umayaw. Oo, masakit, nakakangawit, kasama ‘yun eh. Kahit kailan hindi ako umayaw at nagsawa sa ginagawa ko.

Totoo. Sa propesyong ito maaari akong magpaiyak, magpatawa at magbahagi ng kung anu-ano. Pero hindi ko alam kung ano ang tingin nila. Kung tunay na nagbasa ba sila? Kung nagsawa na ba? O kung umayaw na ba? Totoo yan. Kung tutuusin artikulo ko ito eh. Ito rin ang lawig at sakop ng pagsusulat ko. Anu nga ba ang dapat kong tingnan? Ang manunulat o ang mambabasa?

Akyat man o baba, wala pa din siya magawa.

Kalakalan ng oras

A flash fiction by Peter F. Cantos

Masusuma sa dalawang salita ang aking buhay, up and down. ‘Yun lang ang halaga ko sa mga tao. Iba’t-ibang araw, iba’t-ibang pasahero. Minsan masikip, minsan maluwag, pero madalas mag-isa lang ako. Ito ang kwento na aking typical na araw, hindi tumitigil at palaging gumagalaw.

-Fuck, late na talaga ko.

Bulong ng isang pasahero habang tumitingin sa kaniyang relo.

Wala akong kapangyarihan piliin ang mga sasakay at magiging pasahero ko. Para naman sa kanila, wala ako dito. Parang wala akong mata’t tenga, parang hindi ako tao. Mula sa talukap ng aking mga mata hanggang sa dulo ng aking hinlalaki, ako’y inbisibol.

Dito sa aking trabaho, ako at ang mga pasahero ko lang ang gumagalaw. Hindi ang oras. Nilapag ko ang binabasang libro at nag-unat-unat, umingit ang inuupuan ko sa aking pagbangon. Ready na para sa susunod na maghapon.

- It’s because nambababae ka, karma ‘yan eh. Ang utak mo nasa babae mo kaya ka pumapalpak sa trabaho.

Sigaw ng isang pasahero sa kasama niya.

- Demandado ako Mary. Sympathy is what I need.

Mahinahon na sagot ng kaniyang kasama.

Nakakatuwa na sa pagpapanggap lang na wala kang naririnig, makakaalam ka ng sobrang daming lihim. Biyahe na ulit

- Bakit may pulis doon? Ano meron?

- May nag-suicide ata doon.

Usapan ng ilang pasahero.

Bigla kong naisip na maaring ako ang naghatid sa kanilang pinaguusapan. Nakakatuwa at nakakainis na maari din pala akong maghatid ng pasahero papunta sa kaniyang kamatayan.

Papatak na ang alas-diyes, matatapos na naman ang araw. Sabik na ko umuwi, sabik na ko magpahinga. Sabik na ko sa mga eksena na matutunghayan ko ulit bukas dito sa aking maliit na mundo.

- Isa na namang araw sa sobrang exciting na buhay ng isang elevator operator.

Bulong ko sa sarili.

- (Ding-dong)

Jeepney.

by Naja B. Daria

Umaalog pa ang jeepney na nasakyan ko kanina, tila naluma na ang makina nito ng panahon at ng polusyon. Sa bawat andar nito ay maririnig mo ang hikahos, simbulo ng ilang beses na pagkasira na kadalasan sa talyer inaabot.

Sumakay ako sa dulong dulo katabi ng drayber. Mega-slanting position kasi ang upo ng mga katabi ko habang damang dama niya ang pagtingin sa bintana, wala akong choice.

Sa saglit na pagkaupo, hindi ko na namalayang lumilipad na pala ang aking diwa. Naalala ko ang kabataan ko. Oo nga pala’t isang pampaseherong jeep ang naging una naming sasakyan. Isang hari ng daan, bansag ng karamihan. Ito ang naghahatid sakin papunta at pabalik galing ng eskwelahan. Di mo aakalaing mura pa ang pamasahe noon. Dalawang piso lamang solve na - sadyang malayo na nga ang agwat ng panahon sa kung ano ang realidad ngayon.

Dito sa jeepney namulat ako. Sa jeepney nakakilala ako ng iba’t ibang uri ng tao, matanda, bata, may kaya o wala. Bawat indibidwal ay may balot na kuwentong kakaiba.

Beeeeep!

Sabay preno ng drayber. Bahagya akong napatigil sa pagmumuni-muni. Muntik na niyang mabangga ang taong grasa na biglang tumawid sa kalsada. Napakamot na lamang sa ulo ang drayber habang sinisigawan ang baliw na ngumingisi pa habang naglalakad.

Sa panahong iyon, doon ko lang napansin na dumami na pala ang mga pasahero. Sa bawat hila ng lubid na nakakonekta sa harapan katabi ng plakang God know Judas does not pay, ay may bumababa, at may sumasakay. Nagmasidmasid ako, nakinig, nakiramdam, nagbulaybulay at dito ako nagsimula na mainis, matawa, mahabag, magtanong, at humanga.

BINGI, BULAG, O SADYANG TAMAD

“Bayad po…... Bayad, pakiabot po. Bayad po… eto ang paulit ulit na sinasasabi ng ale habang sinu-super extend ang kamay at sinasabayan ng palakas na palakas na boses para marinig ng patay malisyang katabi niya. Napaisip ako. Bakit nga ba ganito ang ilan sa atin? Ano nga ba ang nakakapagod sa pag-abot ng napakagaang barya lamang? Sadyang bingi lang ba, bulag, nagtatanga-tangahan, o tamad lamang? Anya bay in. Aying Pukat.

ROMANSA SA JEEP

Tenen tenen tenenen….

Madalas akong makakita ng romansa sa jeep. Kasing laki ni Shrek yung lalake, Princess Fiona hindi oger version ang katawan pero oger face ang babae. Utang na loob ate girl walang aagaw ng boyfriend mo, irespeto mo naman ang sarili mo. Kailangan bang magkapalit na ang mukha niyo. Get a room. Hindi masamang maglambuchingan. Pero hindi na kasi maganda gets?

SIGE TAWA LANG

Siguro tamang trip lang ng mga estudyante na mag-ingay kung paminsan minsan habang papunta sa mall o bahay ng kaibigan. Ngunit may pagkakataon na nakakairita na. ‘Yung tipong nag-aaral ka o kaya naman natutulog ka tapos biglang may sabay-sabay na tatawa sa jeep. Oo masaya ‘to. Nasubukan ko na ‘to eh. Pero ‘ika nga nila. Lahat ng sobra, masama. Kaya tamang trip lang.

CUSTOMER’S SATISFACTION

Kung ang jeepney ay nagbibigay serbisyo pampubliko, hindi ba’t marapat na kahit papano maayos ito? Nakalimutan na ba natin ang terminong customer’s satisfaction?

Para po. MAMA TEKA LANG PO! TEKA LANG KASI BABA PA.

Di ko maintindihan bakit may iba na hindi ka pa nakakababa o nakakaupo eh aandar na. Pupuwesto pa manong. Wag atat painitin ang makina. Chill.

“Para po”.. Mahinahong hinila ng Lubid. Fudge. Di Gumagana. “Para”. Hindi narinig ng drayber. “Mama ano ba para daw!!!”

Ito ang isa pang bersyon ng para po. ‘Yung tipong baba ka na nga lang eh lalampas ka pa. Hay.

May iba naman na mala Fast and the Furious ang drama. Eh ano ngayon kung Patok ka? Madadagdagan ba ang pagkalalaki mo kung mabilis ka? Tatawa pa ang konduktor habang nagtitilian na ang mga pasahero na nagmamakaawang umayos siya. Biyaheng Cubao lang ho, hindi byaheng langit.

Hindi naman lahat ng natunghayan ko sa jeepney ay pangit, meron din naming magandang ala-ala ang pagsakay ko dito.

GENTLEMAN

Uso pa pala ang gentleman ngayon. Hanga ako sa mga laalaking umuusog at umaayos para lang makaupo ang mga babae ng maayos. Blame it on the drayber na ipinagpipilitan pang pagkasyahin kahit na hindi na talaga kaya. Sayang nga naman ang kita.

Hanga din ako sa mga Drayber na humihinto at hinihintay ang mga tao sa makasakay at makababa at sa mga drayber na hindi sugapa sa pagsingil sa pamasahe. Kaya kudos!

Papalapit na ako sa bahay. Marami na pala akong nakita at nadama.. Pero may mas malalim pa pala.

B: Tay bili mo naman ako ng pantalon. Sabi ng bata habang nagbibilang ng sukling iaabot.

A: Di ba dalawa yung sayo?, Wika ng ama

B: Oo. Kasi bitin na yung sa akin. Yung isa sira na yung ibaba. Katwiran ng bata.

A: Oo, sa Miyerkules, magbayad muna tayo ng kuryente bukas. Sumama ka muna sa akin bukas.

B: Lagi naming ganyan yung sinasabi mo eh. Sabay buntong hininga ng bata.

Pinagmamasdan ko ang mag-ama sa rear. Hindi maitatago ang lungkot ng batang lalaki na walang nagawa kundi tumahimik at magbilang ng sukli. Ngunit mas hindi maikukubli ang mata ng ama na napintahan ng lungkot habang pinagmamasdan ang anak na yamot. Pano nga ba maibibigay ng isang ama ang hiling ng kanyang anak, kung ang perang kinikita ay sapat lamang sa kanilang pang-araw araw? Bigla kong naalala ang mga karpentero, guro, sales personnel, tambay, estudyante na nakakasabay ko sa jeep. Bawat isa pala may bitbit na istorya.

Kalimitan sumasakay ako sa jeep para wala lang, para makauwi.

Sa usok, ingay, init.. kadalasan may nakakaimutan pala akong makita.

Ito ay isa lamang sa kwento ng bawat Pilipino.

At sana sa muling pagsakay mo sa jeepney, Makita mo kung ano ang nakita ko.

Ang Jeepney ay isang simbolismo ng dyornal. Hindi ito gagalaw kung wala ang tao. Ang kulay man nito ay maluma ng kalawang, dumi at ng panahon pero ang essensya nito ay tunay na tatagal, kahit ilan mang dapit hapon. Hitik ito sa katotohanan, buhay, realidad, na hindi maikukubli ninuman. Bawat destinasyon ay may kaakibat na storya, mapa-komedya, romansa, o drama. Ang mahalag lamang ay matutong makiramdam at magmamasid.

Sakay na. Sulat na.

Tamis ng unang tikim.

by Jullan C. Santos

Unang tikim.

January 8,2011 sa maniwala kayo’t sa hindi sa pagpasok ng taong ito kaninang umaga lang ulit ako nakatikim ng isda.

Oo, sinigang na pink salmon ang naisipang iluto ng aking butihing inay. (Ulam yon mga sira)

Nakapagtataka. Pumasok na naman ang taon. Pumasok na naman ang hamon ng panahon.

Madami na namang bago. Madami na namang una.

Ang dila ang isa sa mga pinakamalulupit na parte sa katawan ng tao. Kung gagamitin mo itong maigi maari kang umuwi ng maaga ‘pag duty o hindi magbayad sa taxi.

At kung ikaw ay talagang tunay na malupit. Masasakop mo ang Beijing at New York kahit wala kang gamit.

Madami din itong silbi. Isa sa mga paborito kong gamit dito ay ang pagdating sa (Excuse me sa mga nakakakilala sakin.) pagkain. Oo, pagkain.

Maalat, matamis, mapait, lasang graba, papel, bakal at kung anu-ano pa. Isa ito sa ating five senses na nagdudulot ng kung ano-anung hiwaga.

Sa unang tingin simple lang naman ito eh. Titikim ka at isasalpak mo sa bunganga mo. Mayroon mga sensors na maga-identify kung sweet, sour, bitter, salty at meron pa nga daw bago eh 'yung umami. Syempre kailangan din ng dila ang utak. Ina-identify nito kung ano ba ang lasa, inaalala kung baga. Simple pero kamanghamangha.

Naisipan kung magbuklat ng ilang pahina at ilang website (hindi porn) para makapagtika sa nasabing topic. Tangina. Kumplikado pala. Meron pa akong nabasang transmission, axon at kung anu-anong anatomical term. Sa maniwala kat sa hindi meron pang nakalagay doon na psychological factor.

Totoong kumplikado ang buhay. Kumplikado din ang ating mga unang tikim. Pero alam mo ang mas kumplikado ang taong tumitikim.

Ang tao ay binubuo ng iba't-ibang system na pinagtutulungang patakbuhin ng iba’t-ibang organ. Ang mga organ na ito ay gawa sa ibat-ibang tissue na kung papaliitin mo pa ay magiging cell. Alam ko may mas maliit pa sa cell pero tangina hanggang dito na lang pwede?

Ang cell also known as building blocks of life ang pinaka basic na alipin sa katawan ng tao. Ito ang nagtratrabaho. Nagde-deliver. Naglilinis at nagse-secrete ng kung ano-ano. At maniwala ka kung pwede lang sila magmura. Siguro 4 years old pa lang tayo nakarinig ka na ng puta.

Habang ako’y nagababasa narinig ko ang tungkol sa cellular clock. Nung una ko 'yung nakita kinabahan ako kasi kala ko may relo din sila. Pero ang ibig palang sabihin noon eh may panahong titigil na din sila sa kanilang functions at mamamatay.

Pero ang mas malupit dun eh napapalitan sila ng bago. Dahil nagre-replicate at nagmu-multiply sila. Habang binabasa mo ito mayroon ng libo-libong cells na namatay at nareplicate sa iyong katawan (for exact number refer to your nails).

Alam ko pangarap kong maging mangagamot at alam ko nagulat ka din dahil may nakalagay na nagbasa ako ng libro. Pero mas magugulat ka sa sasabihin ko.

Sa kada unang tikim mo ng kahit ano. Kahit kung ano mang sakit 'yan at sarap na nalasahan mo. Matapos ang ilang segundo at minuto napapalitan ka na ng cells na bago. ‘Yung cells na ‘yun na bumubuo sa tissue mo. Tissue sa organ. Organ sa system at system sa tao.

Oo, napapalitan. Nagbabago. Parang laging new model. Kaya sa tuwing makakatikim ka ng sakit at sarap after ng ilang minuto. Bago ka na ulit. Pwede ka na ulit mag-“unang tikim” ang tanong diyan eh susubo ka pa ba?

Nagbabago ang komposisyon ng katawan natin. Noong 1990 wala ka pang beer belly pero ngaun 2011 di lang ata yan beer pare.

Pero alam mo may hindi rin napalitan eh. ‘Yun eh ung alaala mo. Alaala ng unang tikim mo. Sabi kasi sa siyensa. Kapag may nabuo ng memorya sa utak mo at it ay na-convert from short to long term. Wala ng alisan pa ito. Lage ng nasaiyo mapa concious,subconcious at unconcious pa mang parte ng psyche mo.

Hindi problema ang unang tikim. Maniwala ka man o hindi lahat yan may sarap na naipaparating. Pero ‘yung unang alaala. ‘Yung unang memorya. ‘Yun ‘yung tumatatak at ‘yun ‘yung mahalaga.

Malay natin sa susunod na ilang taon meron na din bago. Kasi ‘yung lang naman ang bago sa mundo eh ang pagababago. After 3 to5 years napapalitan na pala ang utak ng tao. Namo-modify , naa-alter. Ang tanong eh tao pa ba tayo?

Ngayon bago na naman ang panahon. Bago na naman ang taon. Ano na naman ang unang tikim mo? At ano ang unang alaalang isasama mo?

Tamis ng unang tikim.

by Joan L. Andres

Unang Tikim.

Tamis ng unang tikim,

Hinahanap-hanap, ‘di na makikita.

Ika’y walang kahambing,

Ang bangis at walang kasing tamis na unang tikim.

Uunahan na kita, hindi ito tungkol sa pelikulang Unang Tikim na ipinalabas noong 2006. Uunahan ulit kita, huwag mo na i-Google pa ang pelikulang iyon dahil baka panoorin mo pa. Baka hindi ka na bumalik sa pagbabasa nito kapag nagkataon. Hindi rin ito tungkol sa kanta ng Kamikazee, na ngayon ko lang nalaman, na ginamit kong intro sa sinusulat kong ito.

Nadali ka ano? Huwag ka magalala, ako rin.

Naaalala mo ba ang unang beses na nilanghap mo ang hangin sa mundo na binubuo ng 21% na oxygen at kung ano ano pa? Kung oo, ikaw na ang super human. Ako hindi, eh. Pero ayon sa mga nababasa ko, isa daw iyon sa pinakamasasayang sandali sa ating buhay. Unang indikasyon na tayo ay buhay. Unang pag-hinga, unang pag-iyak. Ang simula ng lahat. Ang pinakaunang tikim ng buhay na susundan pa nang sandamakmak na unang tikim. Sweet.

Nakatutuwang isipin ang halu-halong emosyon na dala ng mga unang beses sa ating buhay. Hinding-hindi ko malilimutan ang unang beses na nakatikim ako ng Pancit Canton. Oo, sa dinami-dami ng pagkain Pancit Canton pa talaga, ano? Hindi ako kumakain noon at wala akong balak kung hindi lang dahil sa yaya ng bestfriend ko. Pumunta ako sa bahay nila at nilutuan kami ng mabait niyang yaya ng Original Pancit Canton. ‘Yung Lucky Me. Hindi ko masabing hindi pa ako nakakatikim noon. 10 years old na ako at virgin pa ang aking bibig sa Pancit Canton. Hindi ba’t nakakatawa? Nangangapit-bahay na nga lang ako, magrereklamo pa ba ako? Minsan may mga ganoong sitwasyon na walang way out kaya tayo napapaunang tikim eh. So, ayun na, hawak ko na ang tinidor. Nandoon yung pakiramdan na anong lasa nito. Curiosity. Kadiri naman ito ang oily. Panlalait. Shit, baka masuka ako. (Hindi pa ako nagmumura noon, dinagdag ko lang para cute) Fear. Pwede ring, kaartehan. Ayoko talaga nito Oh Lord. Kaartehan ulit pwede ring rejection. Pero sinubo ko eh. Mauubos na kasi ng bestfriend ko, ako hindi pa. Ay @%*$&^$^#! Ang sarap! Nagulat ako sa sarap ng Pancit Canton. Dahil sa sobrang sarap, nagpaluto pa ulit kami. Anong tawag doon? Adik. Sabi ko sa sarili ko, at bakit sa 10 taon kong buhay, ngayon ko lang iyon natikman. Panghihinayang. At dahil sa sobrang sarap ng unang tikim, isa na sa mga paborito kong pagkain ang Pancit Canton. Maraming naidudulot at maraming naabot ang unang tikim. Aabot pa yan ng 1 milyong tikim, madalas, kulang pa.

Eh yun ay kung masarap. Eh paano kung hindi?

Unang tikim mo ng palo. Unang semplang mo sa bike. May mga unang tikim tayo sa buhay na hindi sweet eh. Masakit. Pero ‘yang mga unang tikim na ‘yan iyong hindi mo malilimutan habambuhay. Sila yung mga unang tikim na nagpatatag sa iyo. Unang tikim na nalaman mong nage-exist pala talaga ang pain sa mundo. Unang tikim na bibida sa buhay mo at maghuhulma ng pagkatao mo. (Yes, ang lalim.) Unang tikim na magpapaalala sa iyo kung gaano ka katatag. Tulad ng unang beses na sinabihan kang panget ng kaibigan mo. Oh, diba ang sarap. Unang tikim mo ng pagiwan ng isang taong malapit sa puso mo. Unang heartbreak. Unang malupit na iyak. Unang bagsak mo sa exam. Unang pahiya mo sa maraming tao. Unang beses na natae ka sa loob ng classroom. Hindi ba uso ‘yan noong mga bata tayo? Diba, unforgettable.

Hindi naman lahat ng una, masakit.

Mayroon din exciting. ‘Yung mararamdaman mo yung adrenaline rush. Naalala ko ang una kong sakay sa Log Jam sa Enchanted Kingdom. Nandoon iyong pakiramdaman na wala kang kaalam-alam sa pwedeng mangyari pero go ka lang ng go. ‘Yan ang isa sa pinakabest na unang tikim. ‘Yung kinakabahan ka kasi wala kang alam pero nandiyan ka na eh. Tapos ang sarap sa pakiramdam! Sarap parang Blueberry Cheesecake. O di kaya ang unang tikim ko ng college life. Galing akong all girls school kaya naman isang malaking challenge sa akin noon ang makibagay sa mga lalaki. Exciting. Sa unang tikim ko sa college nakita ko ang iba’t ibang klase ng tao. May maputi, may maitim kagaya ko, may maarte, may tahimik, may mayabang, may simpleng tao lang. Exciting kasi wala kang kaalam alam sa lasa ng matitikman mo. Pero go ka lang ng go.

Mayroon din sa buhay nating sinasabi natin sa sarili nating, sana hindi ko na lang sinimulan, sana hindi na lang ako tumikim. Mga unang tikim na ireregret mo. Hindi ko maalala ang unang tikim ko ng alak pero minsan sinasabi ko sa sarili kong sana hindi na lang ako masyadong naki-uso o naging masyadong curious sa lasa nito. Hindi naman ako alcoholic, occasional drinker ako pero minsan naiisip kong sana hindi ako tumikim nung araw na iyon. Marami rin akong naririnig na mga nagyoyosing gustong tumigil pero hindi magawa gawa. Pinagsisisihan na lamang nila ang unang beses na tumikim sila ng Malboro Lights. Marami rin akong napapanood sa feeling flat screen naming TV na mga taong nasira ang buhay dahil sa droga na halos isumpa ang unang beses na humithit sila.

Ganoon talaga.

Marami tayong mga unang tikim sa buhay. Mga unang tikim na gugustuhin mo pang ulit-ulitin dahil sa sarap. Mayroon din namang halos gumawa ka na ng time machine para lang makabalik sa panahong una kang tumikim. Kasalanan mo ‘yan. Dila mo ‘yan. Utak mo ‘yan. Ang masasabi ko lang, lahat tayo may first time sa buhay. Ikaw na lang bahala kung gusto mo pa ng second, third o hanggang sa dami ng buhok mo sa kilay. Kung masarap at mabuti ulit-ulitin mo pa. Kung exciting sige go, ingat lang. Kung masarap pero nakakasira ng utak sige go lang din, bahala ka. Marami talaga tayong magiging unang tikim sa buhay.

Ikaw gaano kadami na ang mga unang tikim mo sa buhay? Matamis din ba tulad ng akin?

Noy smoking dito.

by Peter F. Cantos

Isa sa mga New Year’s resolution ko ngayong taon na hindi na gawing New Year’s resolution ang pagtigil sa paninigarilyo kahit kailan. Alam ko na madaming pwede mangyari dahil sa paninigarilyo, mula sa emphysema’t bad breath hanggang sa mga sirang laptop dahil sa naipon na upos sa keyboard at mga damit na may paso. Ang paninigarilyo ay parang pagkanta sa videoke: masaya lang ‘pag ikaw ang gumagawa nito, perwisyo para sa iba. Ayoko din naman nakakaamoy ng usok na binubuga ng iba at lalong ayoko ‘pag naninigarilyo sila at hindi ako binibigyan.

Make no mistake about it: smoking is a filthy, filthy habit. And goddamn, it feels good.

Matagal ng ipinagbawal ang advertising ng tobacco dito sa ‘Pinas. Bata pa ata ako nung huli kong makita ang mga cowboy ng Marlboro country at marinig ang jingle ng Hope ngunit magtataka ka dahil habang sinusulat ko ‘to eh sure ako na may 18 million na pinoy na nagsisindi ng kani-kanilang yosi ngayon. Bakit kaya?

Masarap manigarilyo habang nagkakape, nagso-softdrinks, nagya-yakult, nagtsatsaa, umiinom ng kahit anong alak. Masarap manigarilyo pagkatapos kumain sa fine dining restaurant o kahit sa karinderia. Masarap manigarilyo kung walang ginagawa at kung maraming ginagawa. Masarap manigarilyo pagkatapos ng protected sex o unprotected sex. Masarap manigarilyo habang naglalaba. Masarap manigarilyo habang nagsusulat ng walang kuwentang blog. In short, it’s good with everything. It's the sort of pleasure that non-smokers would never ever understand.

Isa sa mga mainit na issue sa perlas ng silanganan ngayon ay ang paninigarilyo ni President P-Noy. Maraming mga tiga-DOH ang nagsasabi sa kanya na “Stop it, it’s bad for you. Set an example for the youth.” at ang tanging sagot lang niya eh “No thanks, I’ll quit at the appropriate time.” na ang ibig sabihin talaga para sa akin ay “Fuck off.”

Cut the man some slack will you. Napapanot na siya at kapatid niya si Kris pwede? Para sa’kin eh sapat na rason na yun para manigarilyo ka sa limang lifetime. Sa tingin ko ay oras na para tigilan natin ang sobrang interes sa private life ng ating presidente, it only shows na sobrang dami nating oras at wala tayong magawang matinong shit. Mas interesado pa tayo kay Shalani kesa sa mga economic policies, tangina.

Sumusobra na ang anti-tobacco campaign natin to the point na nare-relate na nila ang smoking sa immorality. Ano naman koneksyon ng Marlboro sa immoralidad? FYI, ang mga Nazi ng Germany ay hindi naninigarilyo at mas gusto nila ang usok mula sa mga katawan ng hudyo. Nazi Germany under Adolf Hitler had a strong anti-tobacco campaign. Ayon sa The Nazi War on Cancer ni Robert Proctor: "Thanks to the Ministry of Science and Education, and the Reich Health Office, posters were produced depicting smoking as the typically despicable habit of Jews, jazz musicians, Gypsies, Indians, homosexuals, blacks, communists, capitalists, cripples, intellectuals, and harlots."

Kailan pa naging malaking issue ang paninigarilyo ng isang tao? Oo masama at nakakamatay ito, but you could also make the same argument with lechon de leche, pagtawid sa commonwealth, pagsakay sa motor habang ang helmet mo ay made in Taiwan. Smoking kills? So does crispy pata dipshit. We discourage cigarettes pero ok lang sa’tin ang mga noon time shows na nagtuturo sa mga bata na magsayaw ng parang mga naka-shabung pokpok. Hindi naman issue ng national security ang paninigarilyo ni P-Noy kaya please lang.

Smoking is smoking but please don’t let the smoke being exhaled by a person cloud your judgment about him.